Γιορτή Μητέρας στην ενορία μας

2018-02-04 11:00

Επι τη ευκαιρία της εορτής της Υπαπαντής του Κυρίου μας (η ημέρα της Υπαπαντής, θεωρείται από την εκκλησία μας  η επίσημη εορτή της Μητέρας), και της εορτής των Αγίων Μητέρων των 3 Ιεραρχών της Ορθοδοξίας μας, ετελέσθη μία μικρά εορτή εντός της αιθούσης του ενοριακού μας κέντρου, και ο Πατέρας μας Πρωτοπρεσβύτερος π. Σπυρίδων, μοίρασε τριαντάφυλλα στις μητέρες της ενορίας μας.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Η γιορτή της ελληνίδας ορθόδοξης μητέρας και οι μητέρες των αγίων Τριών Ιεραρχών»

(εκφώνησις υπό της ενορίτισσας μας καθηγητρίας κυρίας Ευθαλίας Παγκάλου)

 

Στις 30 Ιανουαρίου, κάθε χρόνο, τιμούμε και πανηγυρίζουμε τους τρεις αγίους προστάτες των

ελληνικών γραμμάτων και της παιδείας. Κατά την ταπεινή μου όμως γνώμη, η καλύτερη τιμή

προς τους Τρεις Μεγίστους Φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητας και της Οικουμένης

Διδασκάλους θα ήταν να αρχίσουμε κάποτε να τους μελετάμε είτε ατομικά ως γονείς ή ως

εκπαιδευτικοί, είτε ως μαθητές και φοιτητές στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, ώστε επιτέλους

να γευτούμε κι εμείς οι Έλληνες τους πνευματικούς χυμούς της σοφίας των αγίων πατέρων της

Εκκλησίας μας. Τη σοφία και την παιδεία τους που διαμορφώνει χαρακτήρες, που "φτιάνει

ανθρώπους" με Α κεφαλαίο, που καλλιεργεί συνειδήσεις, που δείχνει το δρόμο προς την

επιστήμη αλλά και την αγιότητα. Η προσφορά των τριών Ιεραρχών στην ανθρωπότητα

ιδιαίτερα στην παιδεία είναι μοναδική. Αντιμετώπισαν με παρρησία τους αιρετικούς και έτσι

θεμελίωσαν την Ορθοδοξία. Μορφώθηκαν ελληνικά και δίδαξαν και έγραψαν ελληνικά. Είχαν

χαρίσματα αλλά πήραν και φροντισμένη χριστιανική αγωγή απ΄ τα σπίτια τους και κυρίως από

τις μητέρες τους, την Εμμέλεια ο άγιος και Μέγας Βασίλειος, τη Νόνα ο άγιος Γρηγόριος ο

θεολόγος και την Ανθούσα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Αγωνίστηκαν ασταμάτητα,

προσευχήθηκαν αδιάκοπα και ασκήθηκαν στον αγώνα της αρετής. Έτσι έγιναν οι πρωταθλητές

της ευσέβειας, της αγιότητας, των γραμμάτων και της παιδείας. Αξίζει να τους μιμηθούμε. Οι

Τρεις Ιεράρχες αναμφίβολα μπορούν και σήμερα να αποτελέσουν τους αληθινούς φάρους, τα

πρότυπα εκείνα που θα μας δείξουν το δρόμο του αγώνα, της αντίστασης και της πνευματικής,

κοινωνικής και εθνικής μας ανάτασης. Διότι, όπως διαβάζουμε στα αμέτρητα μεταφρασμένα

στη δημοτική γλώσσα βιβλία τους, οι Τρεις Ιεράρχες θεωρούν την παιδεία και τη μόρφωση ως

το μεγαλύτερο αγαθό του ανθρώπου, διότι -μεταξύ των άλλων- από την αγωγή και την παιδεία

των παιδιών και των νέων εξαρτάται η πρόοδος ή η οπισθοδρόμηση μιας κοινωνίας.

Έκανα αυτόν το σύντομο πρόλογο για να θυμηθούμε ότι πίσω από αυτούς τους Τρεις αγίους

άνδρες υπήρχαν οι τρεις άγιες μητέρες τους. Μπορεί με τη δική τους επιμέλεια στις σπουδές,

τον κόπο και την προσπάθεια στους κοινωνικούς αγώνες να έγιναν Μεγάλοι, αλλά, όπως οι

ίδιοι μιλάνε μέσα στα έργα τους με πολλή χάρη –με εγκώμια και ποιήματα– και αναφέρονται

με στοργή, δέος και σεβασμό στις μητέρες τους, όλα αυτά τα χαρίσματα, μετά από το Θεό,

τα χρωστάνε και οι τρείς στις άγιες μητέρες τους και στην αγωγή που πήραν απ΄τις

οικογένειές τους.

Πολύς κόσμος δε γνωρίζει ότι και οι τρεις μαζί μητέρες των Τριών Ιεραρχών γιορτάζουν

σήμερα Κυριακή, δηλαδή την Κυριακή, αμέσως μετά τη γιορτή της Υπαπαντής του Κυρίου.

Ο λόγος αυτής της απόφασης της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι προφανής. Προσπάθησε η

Εκκλησία να ξαναζωντανέψει την παράδοση της γιορτής της μητέρας, που μέχρι και το 1959

γιορταζόταν στη γιορτή της Υπαπαντής του Κυρίου ή αλλιώς στο Σαραντισμό της Παναγίας

μας, της Μητέρας του Θεού και μητέρας όλων των χριστιανών. Από τη δεκαετία του ’60 όμως,

Η γιορτή της μητέρας και στην Ελλάδα ακολουθεί τα αμερικάνικα πρότυπα και γιορτάζεται

πλέον τη 2 η Κυριακή του Μαΐου. Τηρώντας πιστά το δυτικό μιμητισμό και τον αμερικανισμό,

το εμπόριο και διαφήμιση ανακάλυψαν γρήγορα και στην Ελλάδα μια νέα πηγή εσόδων, και

έτσι μέχρι και σήμερα η γιορτή της μητέρας είναι η πιο εμπορική γιορτή μετά τα Χριστούγεννα.

Ας δούμε όμως σύντομα τι γιορτή είναι η Υπαπαντή του Κυρίου και τι ακριβώς γιορτάζει και

πανηγυρίζει η Εκκλησία μας. Και στη συνέχεια ας κάνουμε ένα -όσο γίνεται σύντομα-

αφιέρωμα στη μάνα και ιδιαίτερα στην ελληνίδα ορθόδοξη μητέρα.

 

Καταρχήν να πούμε ότι στις 2 Φεβρουαρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία κάθε χρόνο γιορτάζει την

Υπαπαντή του Κυρίου ή αλλιώς το Σαραντισμό της Παναγίας. Σαράντα ημέρες λοιπόν από την

κατά σάρκα γέννησή Του, ο Χριστός προσφέρθηκε στο Ναό, σύμφωνα με τα καθιερωμένα από

το μωσαϊκό νόμο. Και επειδή εκεί στο Ναό του έγινε υποδοχή και μάλιστα επειδή ο Συμεών

–ένας υπερήλικας εκατό και πλέον ετών ιεροπροφήτης- τον πήρε στην αγκαλιά του, η γιορτή

λέγεται Υπαπαντή. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα «υπαντάω, υπαντώ» (υπό + απαντώ) και

σημαίνει «έρχομαι σε συνάντηση κάποιου». Μάλιστα, όπως μας διηγείται ο ευαγγελιστής

Λουκάς στο 2ο κεφάλαιο του ευαγγελίου του (22-35), ο Συμεών είχε προφητεύσει ότι δεν θα

πεθάνει αν δεν δει πρώτα και δεν αγκαλιάσει το Σωτήρα Χριστό.

Η Εκκλησία μας λοιπόν καθόρισε να γιορτάζεται η γιορτή της ελληνίδας ορθόδοξης μητέρας 2

Φεβρουαρίου, δηλαδή στη μεγάλη Δεσποτική και συνάμα Θεομητορική γιορτή της Υπαπαντής,

τιμώντας έτσι και την Παναγία που τότε πήγε στο Ναό ως νέα μητέρα. Τι πιο φυσιολογικό.

Αλλά, όπως είπαμε, σήμερα οι περισσότεροι Έλληνες γιορτάζουμε και τιμάμε τη 2 η Κυριακή

του Μαϊου τη μητέρα μας, εννοείται επετειακά. Διότι η μάνα γιορτάζει καθημερινά….

Πάντως, το γεγονός και μόνο, ότι ακόμη και μέχρι σήμερα κάθε νέα ελληνίδα μητέρα, σαράντα

ημέρες μετά τη γέννηση του παιδιού της, το πηγαίνει στην εκκλησία για να το προσφέρει στο

Θεό και η ίδια να πάρει την ευχή της λοχείας (το λεγόμενο σαραντισμό) αποδεικνύει ότι ο λαός

μας, μολονότι κατά καιρούς ενθουσιάζεται και εύκολα παρασύρεται από ξενόφερτες ιδέες και

συνήθειες, σε γενικές γραμμές διακρίνεται για την προσήλωσή του στις παραδόσεις του.

Άλλωστε τα ήθη και έθιμα και προ πάντων οι εκκλησιαστικές παραδόσεις δεν επιβάλλονται,

ούτε καταργούνται, αλλά προπάντων βιώνονται. Η παράδοση είναι μία διαχρονική προσήλωση,

μία συνεχής μνήμη, μία αδιάκοπη βίωση. Μακάρι μαζί με την ορθόδοξη ενέργεια του

σαραντισμού που ευτυχώς κάνουν ακόμη οι ελληνίδες, να επιστρέψει στη θέση της, δηλαδή

στις 2 Φεβρουαρίου και γιορτή της ελληνίδας Μητέρας και όχι τη δεύτερη Κυριακή του Μάη,

που όπως είπαμε είναι προϊόν της Δύσης.

Άλλωστε ο συνεορτασμός κάθε ελληνίδας μάνας με τη Μάνα του Χριστού μας είναι

αναγκαίος για να εκφράσει όχι μόνο η νέα μητέρα αλλά και όλη η οικογένειά της την τιμή και

την ευγνωμοσύνη της στην Υπεραγία Θεοτόκο, που είναι η μεσίτρια προς τον φιλάνθρωπο Θεό

και «η γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γης προς ουρανόν», όπως θα ψάλλουμε σε λίγες εβδομάδες

από τώρα στο θεσπέσιο Ακάθιστο ύμνο κατά τους Χαιρετισμούς, τις Παρασκευές της Μ.

Σαρακοστής του Πάσχα.

Ας έρθουμε όμως στο κύριο θέμα μας, δηλαδή στη μητέρα. Βέβαια τι να πρωτοπεί κάποιος

ομιλητής και μάλιστα μέσα σε μια θ. Λειτουργία, για τη μητέρα και τη διαχρονική και

πανανθρώπινη αξία της και ιδιαίτερα για την ελληνίδα ορθόδοξη μάνα ;

Θα προσπαθήσω όμως, χωρίς να κάνω κατάχρηση της υπομονής σας, να αποδώσω λίγους

συγκινητικούς στοχασμούς, που βρήκα στα χιλιάδες αφιερώματα γι αυτήν, μέσα στο Διαδίκτυο:

Καταρχήν αξίζει να τονίσουμε ότι η αληθινή χριστιανή μητέρα πιστεύει βαθιά στην αγάπη του

Θεού, εμπιστεύεται σ’ Αυτόν κι’ αγωνίζεται να ζει σύμφωνα με το θέλημά Του. Έτσι η ψυχή της

ηρεμεί κι’ ακτινοβολεί γύρω της, τη χαρά και την ελπίδα που έχουν ανάγκη όλοι οι δικοί της. 

Θα πρέπει να τονισθεί επίσης, αλλά με κεφαλαία γράμματα, ότι η αγάπη της αληθινής μητέρας

είναι δίκαιη, αμερόληπτη, αντικειμενική. Έχει ανεπτυγμένο αίσθημα δικαιοσύνης, η αληθινή

μητέρα. Η αδικία πικραίνει τα παιδιά και οι αντιδράσεις είναι έντονες. Η σωστή μητέρα

χρησιμοποιεί τα κατάλληλα μέσα για τον κάθε χαρακτήρα. Ξέρει πως, και πότε, να ελέγχει και να

τιμωρεί. Πως και πότε, να είναι επιεικής, ανεκτική, συγκαταβατική, τρυφερή, χαμογελαστή.

Επαινεί την καλή προσπάθεια και προσφέρει τη χαρά της αμοιβής. Χέρι που τιμωρεί πρέπει να

ξέρει και να χαϊδέψει. Η αμοιβή και ο έπαινος είναι σπουδαίο παιδαγωγικό μέσο, αγαπητοί

γονείς, αγαπητές μητέρες. Φτάνει βέβαια κάποιος να τη χρησιμοποιεί σωστά. Τότε βοηθάει το

παιδί ν’ αγαπήσει το καλό και να λειάνει τις αιχμές του χαρακτήρα του. 

Η σωστή μητέρα κρύβει τις στενοχώριες της και τα προβλήματά της. Ξέρει να διατηρεί ανέφελο

τον ψυχικό ορίζοντα των παιδιών της. Έχουν κι’ αυτά τις σκοτούρες τους, τις αγωνίες τους και

τα προβλήματά τους. Ας μην τους φορτώνει και τα δικά της. Έτσι όταν μέσα της έχει συννεφιά,

αυτή χαρίζει ήλιο στα παιδιά της. Όταν πονά, τους δίνει χαρά και χαμόγελα. Όταν αγωνιά για τα

οικογενειακά προβλήματα, τους δίνει ασφάλεια και σιγουριά. Με άλλα λόγια μάνα σημαίνει

μοναδική, ανιδιοτελής, θεϊκή αγάπη προς τα παιδιά της και τα άλλα μέλη της οικογένειάς της.

Η αληθινή μητέρα, η στυλοβάτης του σπιτιού, προσπαθεί να έχει ψυχική επαφή με τα παιδιά

της. Να είναι φίλη τους. Να είναι ο σύμβουλός τους. Προσπαθεί να βρίσκεται πολύ κοντά στη

ζωή τους. Να συμμετέχει σ’ αυτή. Να παίζει μαζί τους. Να συζητάει, να μελετάει μαζί τους, να

ενθουσιάζεται. Να κατεβαίνει στο επίπεδό τους χωρίς να χάνει τη σοβαρότητά της. Έτσι κερδίζει

την εμπιστοσύνη τους και το άνοιγμα της καρδιάς τους. Από εδώ και πέρα έχει κερδίσει την

υπόθεση της αγωγής των παιδιών της. Μπορεί να θεμελιώσει την ευτυχία τους. 

Η μάνα :

Κλείνω τα μάτια και τις βλέπω μακριά, ατέλειωτη σειρά τις μανάδες του κόσμου.

Άλλες φυλές, άλλα χρώματα κι όμως τόσο ίδιες. Όμοιες είναι οι μανάδες της γης. Μα οι δικές

μας μανάδες, κουρασμένες, κυρτωμένες, βασανισμένες, οι μανάδες του τόπου μας έχουν πάρει

από την καυτή πέτρα μας την κάψα της αγάπης τους. Κι από την βασανισμένη γη μας το

σταφιδιασμένο, ρυτιδιασμένο πρόσωπο, που απαλύνει σαν αντικρύσει ένα παιδί.

Μέσα σ’ αυτόν τον παράλογο κόσμο μας, που όλα μετακινούνται, όλα είναι ρευστά, όλα είναι

σημεία αντιλεγόμενα, μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα που αυθεντικές αξίες καταρρέουν κι ανέρχονται

άλλες που με απίστευτη ταχύτητα γκρεμίζονται κι αυτές, ένα μένει αμετακίνητο, μιας αξίας η

λάμψη δεν θαμπώνει: η αξία της μάνας. Ο γάμος, η ηθική, η αλήθεια, ο Θεός -προπάντων Αυτός-

έχουν πολέμιους. Μα σ’ όλη αυτή τη λαίλαπα δεν τόλμησε κανείς να αμφισβητήσει τη Μάνα.

 

Και είναι αυτό το παρήγορο σημάδι, το μοναδικό ίσως παρήγορο σημάδι των καιρών μας : η

Μάνα. Η ταπεινή αυτή δουλεύτρα, που δεν έχει οχτάωρα, δεν έχει ασφάλιση, δεν έχει ΙΚΑ για

την προσφορά της.

Δεν έχει τα παιδιά της τελικά, γιατί ξέρει πως τα ετοιμάζει για να της φύγουν, να φτιάξουν δικές

τους φωλιές. Είναι το δικό της πάλεμα το μόνο ανιδιοτελές δόσιμο που συναντάμε στη ζωή. Ο

νόμος, ο πανίσχυρος νόμος που ρυθμίζει τις ανθρώπινες σχέσεις «σού ’δωσα τόσα, τόσα θα μου

δώσεις», καταργείται από τη μάνα. Πρώτα-πρώτα γιατί δεν μετριέται το τί δίνει. Μπορείς όμως

κι αν έχεις μόνο ένα χέρι με πέντε δάχτυλα να μετρήσεις τί της δίνει το παιδί της. Γιατί είναι

τόσο λίγα, μα τόσο λίγα αυτά που της δίνει. Εκτός κι αν μετράς τις πίκρες....που της δίνει..

Και τί όμορφο είναι που δεν θυμώνεις με όλα αυτά! Και συνεχίζεις αμετανόητα να δίνεις. Δίνεις

και προσεύχεσαι. Να ποιά είναι η Μάνα. Και προσεύχεται η Μάνα τόσο πολύ για τους άλλους,

που πολλές φορές έχει ξεχάσει να προσευχηθεί για τον εαυτό της.

Τώρα στα τελευταία της που ήταν άρρωστη της είπα: «Προσευχήσου ρε μάνα να γίνεις καλά»!

Γέλασε. «Προσεύχομαι, παιδί μου, μα πού να προλάβεις τόσο κόσμο! Βάλε παιδιά, βάλε εγγόνια,

βάλε δισέγγονα, βάλε να πεις φχαριστώ στο Θεό για τις χαρές που τους έδωσε, βάλε να

παρακαλέσεις για τις πίκρες τους, πού να προλάβεις να παρακαλέσεις για λόγου σου;». Το είπε

τόσο απλά, όσο απλά λέγονται τα πιο σημαντικά πράγματα.

Και θυμάμαι πώς τέλειωσε: «Να παρακαλέσω να πάω στον Παράδεισο; Μα αν δεν είναι εκεί τα

παιδιά μου;»...

Να ποια είναι η χριστιανή ελληνίδα μάνα : Να αρνιέται Παράδεισο, που παρακαλάει νύχτα μέρα

να τον κερδίσουν τα παιδιά της! Γιατί την έχω δει τη Μάνα ακούραστη, κυρτωμένη από το βάρος

της κάθε μέρας, να σέρνεται με την περπατούρα μπρός στο εικονοστάσι. Θα ανάψει με σιγανές

κινήσεις το καντήλι μπρός στην Παναγιά. Κι εκεί οι δυό Μανάδες, η Μάνα του ουρανού και της

γης η Μάνα, θα στήσουνε κουβέντα. Και αφού πει η μιά κι υπομονετικά ακούσει η Άλλη, θα

γίνει κάποια αλλαγή. Θα στυλωθεί η Μάνα της γης, θα αναστενάξει μ’ ανακούφιση και με

καινούργιο κουράγιο θα ξαναμπεί στην πάλη. Κι η άλλη Μάνα, τ’ ουρανού η Μάνα, όπως παίζει

με την εικόνα της το φως του καντηλιού, εκεί στο μισοσκόταδο, θα δακρύσει. Γιατί καταλαβαίνει

από καημούς και βάσανα η Παναγιά, μια και είναι Μάνα. Σκέφτομαι πόσες ονομασίες έδωσε ο

λαός στην Παναγιά: Γρηγορούσα την είπε, Γλυκοφιλούσα, Ελευθερώτρια... Την είπε έτσι με τα

χείλια του. Μέσα, όμως, στην ψυχή του ο λαός Μάνα τη λέει. Μάνα τη λογαριάζει. Μάνα την

υπολογίζει. Αυτό το «Παναγιά μου», που ακούγεται σε ώρα ανάγκης, συνώνυμο της Μάνας

είναι. Τί Μάνα, τί Παναγιά; Το ίδιο είναι. Και οι δυό μεσολαβούν, καταλαβαίνουν, συγχωρούν,

νοιάζονται...

Μάνα, απ’ τούς ανθισμένους, ανοιξιάτικους αγρούς σου έπλεξα ένα στεφάνι. Σκύβω και σου

φιλώ τα παιδεμένα χέρια σου. Αυτά τα χέρια που -κι ας μην το ξέρεις- κρατούν τον κόσμο μας.

Κι ακόμα θα σκύψω να σου φιλήσω τα άσπρα μαλλιά σου. Ξέρω, για χάρη μου άσπρισαν πριν

της ώρας τους. Και το ρυτιδιασμένο σου κούτελο άσε με να φιλήσω, Μάνα! Μάνα γλυκύτατη,

Μάνα ουρανόσταλτη, ανεκτίμητη Μάνα! ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΜΑΝΕΣ.

Ας επισφραγίσουμε την τιμητική εκδήλωση της ενορίας μας προς την ελληνίδα ορθόδοξη

μάνα με ένα γνωστό ποίημα- προσευχή προς την Παναγία μας («Η προσευχή της γαλήνης»).

 

Η προσευχή της γαλήνης

 

Ω, Παναγιά μου, Δέσποινα, γλυκύτατη Παρθένα

εις τον αγώνα της ζωής, βοήθα με και εμένα.

Βοήθησε με Παναγιά, γλυκιά μου Παναγία,

γιατί η ζωή είναι θάλασσα, μεγάλη τρικυμία..

Και ναυαγός ευρίσκομαι μέσα στη βιοπάλη,

στη χάρη σου στηρίζομαι, Παρθένα τη μεγάλη.

Και σαν μητέρα ευσπλαχνική, ελπίζω να μας σώσεις,

και από ορατούς και αόρατους εχθρούς να μας

 

γλιτώσεις.

 

Στη σκέπη των πτερύγων σου σκέπασε Παναγιά μου,

όλου του κόσμου τα παιδιά και ύστερα τα δικά μου.

Και φώτισέ τα, Παναγιά, Χριστό να ακολουθήσουν

και στον αγώνα της ζωής με πίστη να βαδίσουν.

Την πίστη, την πραότητα, μην την αμελήσουν,

καθώς και την εγκράτεια μην την καταπατήσουν.

 

Ναι, Παναγιά μου, Δέσποινα, λυπήσου και

 

ευσπλαχνίσου

 

και άφεση αμαρτιών ζήτησε απ’ το Παιδί Σου.

Να συγχωρήσει πταίσματα και τα αμαρτήματά μας,

να οδηγήσει στο καλό και εμάς και τα παιδιά μας.

 

Αμήν.

 

ΣΧΟΛΙΟ : Η ομιλία της κ. Παγκάλου Ευθαλίας, που είναι καθηγήτρια Φιλόλογος, μητέρα και σύζυγος του

Πρωτοψάλτη της ενορίας μας, ήταν όντως καταπληκτική και όλο το ακροατήριο την απόλαυσε με ευλάβεια και

συγκίνηση. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι ιερέας της ενορίας μας π. Σπυρίδων, παρουσιάζοντας την ομιλήτρια,

προλόγισε για τις άγιες Μητέρες των Τριών αγίων Ιεραρχών και την ανάγκη να εμπνέονται και να παραδειγματίζονται

από αυτές όλες οι νέες ελληνίδες μητέρες. Η ενορία μας, με πρωτοβουλία του ιερέα μας, τίμησε τις παρευρισκόμενες

μητέρες, χαρίζοντάς τες ένα τριαντάφυλλο, το οποίο μάλιστα μοίρασε σε κάθε μία ο ίδιος ο ιερέας μας.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ ΜΕ ΥΓΕΙΑ, ΥΠΟΜΟΝΕΣ ΚΑΙ

ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟ, ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ….

«Η γιορτή της ελληνίδας ορθόδοξης μητέρας και οι μητέρες των αγίων Τριών Ιεραρχών»
 
Στις 30 Ιανουαρίου, κάθε χρόνο, τιμούμε και πανηγυρίζουμε τους τρεις αγίους προστάτες των
ελληνικών γραμμάτων και της παιδείας. Κατά την ταπεινή μου όμως γνώμη, η καλύτερη τιμή
προς τους Τρεις Μεγίστους Φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητας και της Οικουμένης
Διδασκάλους θα ήταν να αρχίσουμε κάποτε να τους μελετάμε είτε ατομικά ως γονείς ή ως
εκπαιδευτικοί, είτε ως μαθητές και φοιτητές στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, ώστε επιτέλους
να γευτούμε κι εμείς οι Έλληνες τους πνευματικούς χυμούς της σοφίας των αγίων πατέρων της
Εκκλησίας μας. Τη σοφία και την παιδεία τους που διαμορφώνει χαρακτήρες, που "φτιάνει
ανθρώπους" με Α κεφαλαίο, που καλλιεργεί συνειδήσεις, που δείχνει το δρόμο προς την
επιστήμη αλλά και την αγιότητα. Η προσφορά των τριών Ιεραρχών στην ανθρωπότητα
ιδιαίτερα στην παιδεία είναι μοναδική. Αντιμετώπισαν με παρρησία τους αιρετικούς και έτσι
θεμελίωσαν την Ορθοδοξία. Μορφώθηκαν ελληνικά και δίδαξαν και έγραψαν ελληνικά. Είχαν
χαρίσματα αλλά πήραν και φροντισμένη χριστιανική αγωγή απ΄ τα σπίτια τους και κυρίως από
τις μητέρες τους, την Εμμέλεια ο άγιος και Μέγας Βασίλειος, τη Νόνα ο άγιος Γρηγόριος ο
θεολόγος και την Ανθούσα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Αγωνίστηκαν ασταμάτητα,
προσευχήθηκαν αδιάκοπα και ασκήθηκαν στον αγώνα της αρετής. Έτσι έγιναν οι πρωταθλητές
της ευσέβειας, της αγιότητας, των γραμμάτων και της παιδείας. Αξίζει να τους μιμηθούμε. Οι
Τρεις Ιεράρχες αναμφίβολα μπορούν και σήμερα να αποτελέσουν τους αληθινούς φάρους, τα
πρότυπα εκείνα που θα μας δείξουν το δρόμο του αγώνα, της αντίστασης και της πνευματικής,
κοινωνικής και εθνικής μας ανάτασης. Διότι, όπως διαβάζουμε στα αμέτρητα μεταφρασμένα
στη δημοτική γλώσσα βιβλία τους, οι Τρεις Ιεράρχες θεωρούν την παιδεία και τη μόρφωση ως
το μεγαλύτερο αγαθό του ανθρώπου, διότι -μεταξύ των άλλων- από την αγωγή και την παιδεία
των παιδιών και των νέων εξαρτάται η πρόοδος ή η οπισθοδρόμηση μιας κοινωνίας.
Έκανα αυτόν το σύντομο πρόλογο για να θυμηθούμε ότι πίσω από αυτούς τους Τρεις αγίους
άνδρες υπήρχαν οι τρεις άγιες μητέρες τους. Μπορεί με τη δική τους επιμέλεια στις σπουδές,
τον κόπο και την προσπάθεια στους κοινωνικούς αγώνες να έγιναν Μεγάλοι, αλλά, όπως οι
ίδιοι μιλάνε μέσα στα έργα τους με πολλή χάρη –με εγκώμια και ποιήματα– και αναφέρονται
με στοργή, δέος και σεβασμό στις μητέρες τους, όλα αυτά τα χαρίσματα, μετά από το Θεό,
τα χρωστάνε και οι τρείς στις άγιες μητέρες τους και στην αγωγή που πήραν απ΄τις
οικογένειές τους.
Πολύς κόσμος δε γνωρίζει ότι και οι τρεις μαζί μητέρες των Τριών Ιεραρχών γιορτάζουν
σήμερα Κυριακή, δηλαδή την Κυριακή, αμέσως μετά τη γιορτή της Υπαπαντής του Κυρίου.
Ο λόγος αυτής της απόφασης της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι προφανής. Προσπάθησε η
Εκκλησία να ξαναζωντανέψει την παράδοση της γιορτής της μητέρας, που μέχρι και το 1959
γιορταζόταν στη γιορτή της Υπαπαντής του Κυρίου ή αλλιώς στο Σαραντισμό της Παναγίας
μας, της Μητέρας του Θεού και μητέρας όλων των χριστιανών. Από τη δεκαετία του ’60 όμως,
 
2
 
η γιορτή της μητέρας και στην Ελλάδα ακολουθεί τα αμερικάνικα πρότυπα και γιορτάζεται
πλέον τη 2 η Κυριακή του Μαΐου. Τηρώντας πιστά το δυτικό μιμητισμό και τον αμερικανισμό,
το εμπόριο και διαφήμιση ανακάλυψαν γρήγορα και στην Ελλάδα μια νέα πηγή εσόδων, και
έτσι μέχρι και σήμερα η γιορτή της μητέρας είναι η πιο εμπορική γιορτή μετά τα Χριστούγεννα.
Ας δούμε όμως σύντομα τι γιορτή είναι η Υπαπαντή του Κυρίου και τι ακριβώς γιορτάζει και
πανηγυρίζει η Εκκλησία μας. Και στη συνέχεια ας κάνουμε ένα -όσο γίνεται σύντομα-
αφιέρωμα στη μάνα και ιδιαίτερα στην ελληνίδα ορθόδοξη μητέρα.
 
Καταρχήν να πούμε ότι στις 2 Φεβρουαρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία κάθε χρόνο γιορτάζει την
Υπαπαντή του Κυρίου ή αλλιώς το Σαραντισμό της Παναγίας. Σαράντα ημέρες λοιπόν από την
κατά σάρκα γέννησή Του, ο Χριστός προσφέρθηκε στο Ναό, σύμφωνα με τα καθιερωμένα από
το μωσαϊκό νόμο. Και επειδή εκεί στο Ναό του έγινε υποδοχή και μάλιστα επειδή ο Συμεών
–ένας υπερήλικας εκατό και πλέον ετών ιεροπροφήτης- τον πήρε στην αγκαλιά του, η γιορτή
λέγεται Υπαπαντή. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα «υπαντάω, υπαντώ» (υπό + απαντώ) και
σημαίνει «έρχομαι σε συνάντηση κάποιου». Μάλιστα, όπως μας διηγείται ο ευαγγελιστής
Λουκάς στο 2ο κεφάλαιο του ευαγγελίου του (22-35), ο Συμεών είχε προφητεύσει ότι δεν θα
πεθάνει αν δεν δει πρώτα και δεν αγκαλιάσει το Σωτήρα Χριστό.
Η Εκκλησία μας λοιπόν καθόρισε να γιορτάζεται η γιορτή της ελληνίδας ορθόδοξης μητέρας 2
Φεβρουαρίου, δηλαδή στη μεγάλη Δεσποτική και συνάμα Θεομητορική γιορτή της Υπαπαντής,
τιμώντας έτσι και την Παναγία που τότε πήγε στο Ναό ως νέα μητέρα. Τι πιο φυσιολογικό.
Αλλά, όπως είπαμε, σήμερα οι περισσότεροι Έλληνες γιορτάζουμε και τιμάμε τη 2 η Κυριακή
του Μαϊου τη μητέρα μας, εννοείται επετειακά. Διότι η μάνα γιορτάζει καθημερινά….
Πάντως, το γεγονός και μόνο, ότι ακόμη και μέχρι σήμερα κάθε νέα ελληνίδα μητέρα, σαράντα
ημέρες μετά τη γέννηση του παιδιού της, το πηγαίνει στην εκκλησία για να το προσφέρει στο
Θεό και η ίδια να πάρει την ευχή της λοχείας (το λεγόμενο σαραντισμό) αποδεικνύει ότι ο λαός
μας, μολονότι κατά καιρούς ενθουσιάζεται και εύκολα παρασύρεται από ξενόφερτες ιδέες και
συνήθειες, σε γενικές γραμμές διακρίνεται για την προσήλωσή του στις παραδόσεις του.
Άλλωστε τα ήθη και έθιμα και προ πάντων οι εκκλησιαστικές παραδόσεις δεν επιβάλλονται,
ούτε καταργούνται, αλλά προπάντων βιώνονται. Η παράδοση είναι μία διαχρονική προσήλωση,
μία συνεχής μνήμη, μία αδιάκοπη βίωση. Μακάρι μαζί με την ορθόδοξη ενέργεια του
σαραντισμού που ευτυχώς κάνουν ακόμη οι ελληνίδες, να επιστρέψει στη θέση της, δηλαδή
στις 2 Φεβρουαρίου και γιορτή της ελληνίδας Μητέρας και όχι τη δεύτερη Κυριακή του Μάη,
που όπως είπαμε είναι προϊόν της Δύσης.
Άλλωστε ο συνεορτασμός κάθε ελληνίδας μάνας με τη Μάνα του Χριστού μας είναι
αναγκαίος για να εκφράσει όχι μόνο η νέα μητέρα αλλά και όλη η οικογένειά της την τιμή και
την ευγνωμοσύνη της στην Υπεραγία Θεοτόκο, που είναι η μεσίτρια προς τον φιλάνθρωπο Θεό
και «η γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γης προς ουρανόν», όπως θα ψάλλουμε σε λίγες εβδομάδες
από τώρα στο θεσπέσιο Ακάθιστο ύμνο κατά τους Χαιρετισμούς, τις Παρασκευές της Μ.
Σαρακοστής του Πάσχα.
 
3
 
Ας έρθουμε όμως στο κύριο θέμα μας, δηλαδή στη μητέρα. Βέβαια τι να πρωτοπεί κάποιος
ομιλητής και μάλιστα μέσα σε μια θ. Λειτουργία, για τη μητέρα και τη διαχρονική και
πανανθρώπινη αξία της και ιδιαίτερα για την ελληνίδα ορθόδοξη μάνα ;
Θα προσπαθήσω όμως, χωρίς να κάνω κατάχρηση της υπομονής σας, να αποδώσω λίγους
συγκινητικούς στοχασμούς, που βρήκα στα χιλιάδες αφιερώματα γι αυτήν, μέσα στο Διαδίκτυο:
Καταρχήν αξίζει να τονίσουμε ότι η αληθινή χριστιανή μητέρα πιστεύει βαθιά στην αγάπη του
Θεού, εμπιστεύεται σ’ Αυτόν κι’ αγωνίζεται να ζει σύμφωνα με το θέλημά Του. Έτσι η ψυχή της
ηρεμεί κι’ ακτινοβολεί γύρω της, τη χαρά και την ελπίδα που έχουν ανάγκη όλοι οι δικοί της. 
Θα πρέπει να τονισθεί επίσης, αλλά με κεφαλαία γράμματα, ότι η αγάπη της αληθινής μητέρας
είναι δίκαιη, αμερόληπτη, αντικειμενική. Έχει ανεπτυγμένο αίσθημα δικαιοσύνης, η αληθινή
μητέρα. Η αδικία πικραίνει τα παιδιά και οι αντιδράσεις είναι έντονες. Η σωστή μητέρα
χρησιμοποιεί τα κατάλληλα μέσα για τον κάθε χαρακτήρα. Ξέρει πως, και πότε, να ελέγχει και να
τιμωρεί. Πως και πότε, να είναι επιεικής, ανεκτική, συγκαταβατική, τρυφερή, χαμογελαστή.
Επαινεί την καλή προσπάθεια και προσφέρει τη χαρά της αμοιβής. Χέρι που τιμωρεί πρέπει να
ξέρει και να χαϊδέψει. Η αμοιβή και ο έπαινος είναι σπουδαίο παιδαγωγικό μέσο, αγαπητοί
γονείς, αγαπητές μητέρες. Φτάνει βέβαια κάποιος να τη χρησιμοποιεί σωστά. Τότε βοηθάει το
παιδί ν’ αγαπήσει το καλό και να λειάνει τις αιχμές του χαρακτήρα του. 
Η σωστή μητέρα κρύβει τις στενοχώριες της και τα προβλήματά της. Ξέρει να διατηρεί ανέφελο
τον ψυχικό ορίζοντα των παιδιών της. Έχουν κι’ αυτά τις σκοτούρες τους, τις αγωνίες τους και
τα προβλήματά τους. Ας μην τους φορτώνει και τα δικά της. Έτσι όταν μέσα της έχει συννεφιά,
αυτή χαρίζει ήλιο στα παιδιά της. Όταν πονά, τους δίνει χαρά και χαμόγελα. Όταν αγωνιά για τα
οικογενειακά προβλήματα, τους δίνει ασφάλεια και σιγουριά. Με άλλα λόγια μάνα σημαίνει
μοναδική, ανιδιοτελής, θεϊκή αγάπη προς τα παιδιά της και τα άλλα μέλη της οικογένειάς της.
Η αληθινή μητέρα, η στυλοβάτης του σπιτιού, προσπαθεί να έχει ψυχική επαφή με τα παιδιά
της. Να είναι φίλη τους. Να είναι ο σύμβουλός τους. Προσπαθεί να βρίσκεται πολύ κοντά στη
ζωή τους. Να συμμετέχει σ’ αυτή. Να παίζει μαζί τους. Να συζητάει, να μελετάει μαζί τους, να
ενθουσιάζεται. Να κατεβαίνει στο επίπεδό τους χωρίς να χάνει τη σοβαρότητά της. Έτσι κερδίζει
την εμπιστοσύνη τους και το άνοιγμα της καρδιάς τους. Από εδώ και πέρα έχει κερδίσει την
υπόθεση της αγωγής των παιδιών της. Μπορεί να θεμελιώσει την ευτυχία τους. 
Η μάνα :
Κλείνω τα μάτια και τις βλέπω μακριά, ατέλειωτη σειρά τις μανάδες του κόσμου.
Άλλες φυλές, άλλα χρώματα κι όμως τόσο ίδιες. Όμοιες είναι οι μανάδες της γης. Μα οι δικές
μας μανάδες, κουρασμένες, κυρτωμένες, βασανισμένες, οι μανάδες του τόπου μας έχουν πάρει
από την καυτή πέτρα μας την κάψα της αγάπης τους. Κι από την βασανισμένη γη μας το
σταφιδιασμένο, ρυτιδιασμένο πρόσωπο, που απαλύνει σαν αντικρύσει ένα παιδί.
Μέσα σ’ αυτόν τον παράλογο κόσμο μας, που όλα μετακινούνται, όλα είναι ρευστά, όλα είναι
σημεία αντιλεγόμενα, μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα που αυθεντικές αξίες καταρρέουν κι ανέρχονται
άλλες που με απίστευτη ταχύτητα γκρεμίζονται κι αυτές, ένα μένει αμετακίνητο, μιας αξίας η
λάμψη δεν θαμπώνει: η αξία της μάνας. Ο γάμος, η ηθική, η αλήθεια, ο Θεός -προπάντων Αυτός-
έχουν πολέμιους. Μα σ’ όλη αυτή τη λαίλαπα δεν τόλμησε κανείς να αμφισβητήσει τη Μάνα.
 
4
 
Και είναι αυτό το παρήγορο σημάδι, το μοναδικό ίσως παρήγορο σημάδι των καιρών μας : η
Μάνα. Η ταπεινή αυτή δουλεύτρα, που δεν έχει οχτάωρα, δεν έχει ασφάλιση, δεν έχει ΙΚΑ για
την προσφορά της.
Δεν έχει τα παιδιά της τελικά, γιατί ξέρει πως τα ετοιμάζει για να της φύγουν, να φτιάξουν δικές
τους φωλιές. Είναι το δικό της πάλεμα το μόνο ανιδιοτελές δόσιμο που συναντάμε στη ζωή. Ο
νόμος, ο πανίσχυρος νόμος που ρυθμίζει τις ανθρώπινες σχέσεις «σού ’δωσα τόσα, τόσα θα μου
δώσεις», καταργείται από τη μάνα. Πρώτα-πρώτα γιατί δεν μετριέται το τί δίνει. Μπορείς όμως
κι αν έχεις μόνο ένα χέρι με πέντε δάχτυλα να μετρήσεις τί της δίνει το παιδί της. Γιατί είναι
τόσο λίγα, μα τόσο λίγα αυτά που της δίνει. Εκτός κι αν μετράς τις πίκρες....που της δίνει..
Και τί όμορφο είναι που δεν θυμώνεις με όλα αυτά! Και συνεχίζεις αμετανόητα να δίνεις. Δίνεις
και προσεύχεσαι. Να ποιά είναι η Μάνα. Και προσεύχεται η Μάνα τόσο πολύ για τους άλλους,
που πολλές φορές έχει ξεχάσει να προσευχηθεί για τον εαυτό της.
Τώρα στα τελευταία της που ήταν άρρωστη της είπα: «Προσευχήσου ρε μάνα να γίνεις καλά»!
Γέλασε. «Προσεύχομαι, παιδί μου, μα πού να προλάβεις τόσο κόσμο! Βάλε παιδιά, βάλε εγγόνια,
βάλε δισέγγονα, βάλε να πεις φχαριστώ στο Θεό για τις χαρές που τους έδωσε, βάλε να
παρακαλέσεις για τις πίκρες τους, πού να προλάβεις να παρακαλέσεις για λόγου σου;». Το είπε
τόσο απλά, όσο απλά λέγονται τα πιο σημαντικά πράγματα.
Και θυμάμαι πώς τέλειωσε: «Να παρακαλέσω να πάω στον Παράδεισο; Μα αν δεν είναι εκεί τα
παιδιά μου;»...
Να ποια είναι η χριστιανή ελληνίδα μάνα : Να αρνιέται Παράδεισο, που παρακαλάει νύχτα μέρα
να τον κερδίσουν τα παιδιά της! Γιατί την έχω δει τη Μάνα ακούραστη, κυρτωμένη από το βάρος
της κάθε μέρας, να σέρνεται με την περπατούρα μπρός στο εικονοστάσι. Θα ανάψει με σιγανές
κινήσεις το καντήλι μπρός στην Παναγιά. Κι εκεί οι δυό Μανάδες, η Μάνα του ουρανού και της
γης η Μάνα, θα στήσουνε κουβέντα. Και αφού πει η μιά κι υπομονετικά ακούσει η Άλλη, θα
γίνει κάποια αλλαγή. Θα στυλωθεί η Μάνα της γης, θα αναστενάξει μ’ ανακούφιση και με
καινούργιο κουράγιο θα ξαναμπεί στην πάλη. Κι η άλλη Μάνα, τ’ ουρανού η Μάνα, όπως παίζει
με την εικόνα της το φως του καντηλιού, εκεί στο μισοσκόταδο, θα δακρύσει. Γιατί καταλαβαίνει
από καημούς και βάσανα η Παναγιά, μια και είναι Μάνα. Σκέφτομαι πόσες ονομασίες έδωσε ο
λαός στην Παναγιά: Γρηγορούσα την είπε, Γλυκοφιλούσα, Ελευθερώτρια... Την είπε έτσι με τα
χείλια του. Μέσα, όμως, στην ψυχή του ο λαός Μάνα τη λέει. Μάνα τη λογαριάζει. Μάνα την
υπολογίζει. Αυτό το «Παναγιά μου», που ακούγεται σε ώρα ανάγκης, συνώνυμο της Μάνας
είναι. Τί Μάνα, τί Παναγιά; Το ίδιο είναι. Και οι δυό μεσολαβούν, καταλαβαίνουν, συγχωρούν,
νοιάζονται...
Μάνα, απ’ τούς ανθισμένους, ανοιξιάτικους αγρούς σου έπλεξα ένα στεφάνι. Σκύβω και σου
φιλώ τα παιδεμένα χέρια σου. Αυτά τα χέρια που -κι ας μην το ξέρεις- κρατούν τον κόσμο μας.
Κι ακόμα θα σκύψω να σου φιλήσω τα άσπρα μαλλιά σου. Ξέρω, για χάρη μου άσπρισαν πριν
της ώρας τους. Και το ρυτιδιασμένο σου κούτελο άσε με να φιλήσω, Μάνα! Μάνα γλυκύτατη,
Μάνα ουρανόσταλτη, ανεκτίμητη Μάνα! ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΜΑΝΕΣ.
Ας επισφραγίσουμε την τιμητική εκδήλωση της ενορίας μας προς την ελληνίδα ορθόδοξη
μάνα με ένα γνωστό ποίημα- προσευχή προς την Παναγία μας («Η προσευχή της γαλήνης»).
 
5
 
Η προσευχή της γαλήνης
 
Ω, Παναγιά μου, Δέσποινα, γλυκύτατη Παρθένα
εις τον αγώνα της ζωής, βοήθα με και εμένα.
Βοήθησε με Παναγιά, γλυκιά μου Παναγία,
γιατί η ζωή είναι θάλασσα, μεγάλη τρικυμία..
Και ναυαγός ευρίσκομαι μέσα στη βιοπάλη,
στη χάρη σου στηρίζομαι, Παρθένα τη μεγάλη.
Και σαν μητέρα ευσπλαχνική, ελπίζω να μας σώσεις,
και από ορατούς και αόρατους εχθρούς να μας
 
γλιτώσεις.
 
Στη σκέπη των πτερύγων σου σκέπασε Παναγιά μου,
όλου του κόσμου τα παιδιά και ύστερα τα δικά μου.
Και φώτισέ τα, Παναγιά, Χριστό να ακολουθήσουν
και στον αγώνα της ζωής με πίστη να βαδίσουν.
Την πίστη, την πραότητα, μην την αμελήσουν,
καθώς και την εγκράτεια μην την καταπατήσουν.
 
Ναι, Παναγιά μου, Δέσποινα, λυπήσου και
 
ευσπλαχνίσου
 
και άφεση αμαρτιών ζήτησε απ’ το Παιδί Σου.
Να συγχωρήσει πταίσματα και τα αμαρτήματά μας,
να οδηγήσει στο καλό και εμάς και τα παιδιά μας.
 
Αμήν.
 
ΣΧΟΛΙΟ : Η ομιλία της κ. Παγκάλου Ευθαλίας, που είναι καθηγήτρια Φιλόλογος, μητέρα και σύζυγος του
Πρωτοψάλτη της ενορίας μας, ήταν όντως καταπληκτική και όλο το ακροατήριο την απόλαυσε με ευλάβεια και
συγκίνηση. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι ιερέας της ενορίας μας π. Σπυρίδων, παρουσιάζοντας την ομιλήτρια,
προλόγισε για τις άγιες Μητέρες των Τριών αγίων Ιεραρχών και την ανάγκη να εμπνέονται και να παραδειγματίζονται
από αυτές όλες οι νέες ελληνίδες μητέρες. Η ενορία μας, με πρωτοβουλία του ιερέα μας, τίμησε τις παρευρισκόμενες
μητέρες, χαρίζοντάς τες ένα τριαντάφυλλο, το οποίο μάλιστα μοίρασε σε κάθε μία ο ίδιος ο ιερέας μας.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ ΜΕ ΥΓΕΙΑ, ΥΠΟΜΟΝΕΣ ΚΑΙ
ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟ, ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ….